skip to Main Content

Vragen aan het College; inzake stijgende schulden gemeente

Het College van Burgemeester en Wethouders
van de Gemeente Westland
Postbus 150
2670 AD  NAALDWIJK

Betreft: schriftelijke vragen aan het College van Burgemeester en Wethouders in het kader van artikel 26 van het Reglement van Orde voor de vergaderingen en andere werkzaamheden van de Gemeenteraad 2006 inzake stijgende schulden gemeente

Vraag 103 2014-2018

 

Edelachtbaar College,

Op 17 juli jl. is een nieuwe regeling[1] (zie ook bijlage) gepubliceerd in de Staatscourant en met directe ingang van kracht geworden om in begrotingen en jaarverslagen van gemeenten een aantal financiële kengetallen op te nemen, waaronder de netto schuldquote. Hierdoor wordt een stap gemaakt naar meer transparante financiële rapportages door gemeenten. Ook de gemeente Westland ontkomt daar niet aan en zal met ingang van de begroting 2016 en het jaarverslag over 2015 de kengetallen in de regeling moeten opleveren.

Vorig jaar weigerde het College nog op verzoek van Westland Verstandig om vrijwillig de houdbaarheidstest gemeentefinanciën[2] van de VNG toe te passen. Met deze verplichte regeling ontkomt het College er niet aan om de netto schuldquote te publiceren op een transparante wijze en te kijken naar geldstromen (inkomsten en uitgaven) i.p.v. alleen boekhoudkundige baten en lasten.

 

Ambities in bestuursakkoord zijn loze beloften gebleken

Kengetallen is één, maar het zou nog beter zijn als deze coalitie (VVD, CDA, GBW en PW) en dit College een begin zouden maken met de ambities in het bestuursakkoord van april 2014. Daarin stelde deze coalitiepartijen die samen het College vormen nog ambitieus “In de komende bestuursperiode wordt bepaald welke (nieuwe) normen gehanteerd kunnen worden in de relatie tussen bezittingen en schulden, om hierop vervolgens te kunnen sturen.“

In het Collegewerkprogramma 2014-2018 van een paar maanden later is die ambitie als sneeuw voor de zon verdwenen. Daar stelt het College: “financiële duurzaamheid is het uitgangspunt.“ We weten inmiddels wat dat inhoudt: in ieder geval geen normering en sturing van de schulden. Financiële duurzaamheid blijkt gewoon de financiële rekening doorschuiven naar de toekomst en neerleggen bij volgende colleges en de Westlandse belastingbetaler. Boekhoudkundig verantwoord, de accountant heeft zijn zegen gegeven. Maar deze generatie en vooral volgende generatie(s) Westlanders mogen straks de rekening betalen van de alsmaar oplopende schulden. In ieder geval wordt met geen woord meer over normering van de schulden of sturen op schulden gesproken door dit College. Het is duidelijk dat dit College dat tot op heden iets voor volgende colleges vindt… wie dan leeft wie dan zorgt.

Het persbericht[3] dat het College verzond bij de laatste voortgangsrapportage van 15 juni jl. sloeg helemaal de plank mis. Daarin was te lezen de titel “Inkomsten en uitgaven blijven in evenwicht” en vervolgens “Westland is een financieel gezonde gemeente. Het college presenteert bij de Voortgangsrapportage een sluitende meerjarenbegroting voor de periode 2016-2019, wat betekent dat de inkomsten en uitgaven in evenwicht blijven.”

In deze voortgangsrapportage wordt dat echter  niet waargemaakt door het College. Er gaat ook de komende jaren meer geld uit dan dat er binnenkomt met als gevolg een doorstijgende schuld. Het College komt niet verder dan boekhoudkundig rente toerekenen aan een aantal bestemmingsreserves. Het uitgavenniveau blijft jaarlijks hoger dan het inkomstenniveau. Westland Verstandig heeft dat eens uitgezocht over een langere periode en komt tot schokkende bevindingen.


Eerst een voorbeeld: “van uw vakantiegeld op vakantie gaan of met de creditcard?”

Hoe gaat dat in de gemeente er aan toe? Bijvoorbeeld subsidiegelden die in het verleden ontvangen zijn van het Rijk of van de provincie voor projecten die nog uitgevoerd moeten worden in de toekomst, zijn inmiddels allang uitgegeven. De benodigde gelden van die projecten, de facturen die nog betaald moeten worden, zullen straks gewoon weer geleend moeten worden, want de gemeente heeft meestal nauwelijks tot niets op de bank staan.

Het is te vergelijken met een huishouden dat niets spaart en als dan in mei het vakantiegeld binnenkomt wordt dat geld meteen uitgegeven aan bijvoorbeeld  meubels of een auto. Later wordt met de creditcard de vakantie geboekt. De factuur van de creditcardbetaling komt na de zomer en hoe die te betalen? Dat moet dan worden geleend. Dat is precies hoe de gemeente ook te werk gaat, namelijk schulden aangaan. Is dat verstandig?

Schuldenpositie: ontwikkeling gemeente Westland van 2004-2017

De fractie van Westland Verstandig heeft de ontwikkeling van de schuldenpositie van de gemeente in kaart gebracht vanaf 2004, het jaar van de fusie van de 5 voormalige gemeenten. In onderstaande tabel is deze opgenomen. Steeds is (vooruitkijkend) de begrote schuld aan het eind van het begrotingsjaar vergeleken met de gerealiseerde schuld (terugkijkend) op datzelfde moment in het jaarverslag.

 

Wat opvalt is het volgende:

  • De gemeente Westland begint met een begrote schuld[4] van € 136.000.000 in 2004 en die gaat meer dan drie keer over de kop in 2017, dan geraamd op € 470.000.000 (per Westlander betekent dit van € 1.400 naar € 4.400 schuld).
  • De laatste 6 jaren is de gemeente 5 keer (fors) hogere schulden aangegaan dan geraamd. In 2012 is de schuld 25% hoger dan geraamd voor dat jaar. In 2010 en 2013 zijn de schulden zelfs 35% en 30% hoger dan voor dat jaar geraamd.
  • De verkopen van het ‘tafelzilver’ Westland Energie Services (WES) en Caiway leverden samen extra inkomsten op in 2007-2009 van meer dan € 200 miljoen. Dit heeft er niet toe geleid dat de schuldpositie is afgenomen in die jaren (zie de realisatie in de jaarverslagen in bovenstaande tabel).
  • De gemeente is elk jaar weer (m.u.v. 2011) in staat gebleken de schuld te laten oplopen, ofwel meer geld uit te geven dan er binnenkomt.
  • Met name de aankoop van gronden is uit die extra inkomsten van ‘het verkochte tafelzilver’ gefinancierd.
  • Het verhaal van het College dat de schulden (nu) zo hoog zijn vanwege de aankoop van gronden gaat dan ook niet of nauwelijks op, want de oplopende schuld is al de rode draad vanaf 2004. En ook de laatste jaren stijgt de schuld versneld. Dit ondanks dat de grondaankopen vooral in de jaren daarvoor hebben plaatsgevonden en niet in de laatste jaren.
  • Ten slotte de ambities van dit College leiden er toe dat de schulden blijven oplopen de komende jaren en dat we richting de half miljard gaan. Er is dan ook (nog) geen sprake van normering en sturing op de schuldenpositie.

De fractie van Westland Verstandig concludeert dat dit college en vorige colleges op te grote voet leven (leefden), de schuldpositie loopt op, ondanks de verkoop van het ‘tafelzilver’ WES en CAIWAY, er is geen sprake van evenwicht tussen de inkomsten en de uitgaven. Van beheersing is dan ook geen sprake, ook de komende jaren niet. Onze conclusie is dan ook: Inkomsten en uitgaven waren niet in evenwicht en komen niet in evenwicht.  
Beheersen en verlagen schulden is een politieke keuze

Dit College wil (en kan) kennelijk niet zoveel als het gaat om beheersen en verlagen van de schulden, zoveel is wel duidelijk. De onlangs vernieuwde financiële  raadgever voor raadsleden ‘Gemeente, ‘let op uw schuld!’ [5] van de VNG maakt ook inzichtelijk dat de gemeente Westland  met eind 2012 al de hoogste netto schuldquote van de grote gemeenten van 179 % [6] en risicovolle grondposities zich in de gevarenzone bevindt. Wat dat betreft lijkt de financiële raadgever ook met de uitspraak in de ballon (zie onder) op de eerste pagina direct aan de Raad van Westland gericht te zijn:

Bron VNG: “Is de investering in een nieuw gemeentehuis nog wel verantwoord? Hoeveel risico loopt de gemeente eigenlijk met haar grondposities?”

raadlid

En moeten we op dit soort staatjes nou trots zijn?

Bron Uit Raadlid.nu (netto schuldquote eind 2012)

Voorgaande analyse van Westland Verstandig van de langjarige ontwikkeling van de schuldpositie van de gemeente Westland in relatie tot de nieuwe landelijke regelgeving en beschikbare benchmarks leidt tot de volgende vragen:

 

  • Is de tabel met de schuldenontwikkeling die de fractie van Westland Verstandig heeft opgesteld op basis van alle beschikbare en vastgestelde jaarverslagen en begrotingen van de gemeente Westland over de periode 2004-2015 (incl. meerjarenbegroting 2016-2017) juist? (Zo neen, waarom niet en welke bedragen kloppen niet?)
  • Is de conclusie juist dat tot op heden de ontwikkeling van de schulden de resultante (uitkomst) is van het gevoerde (financieel) beleid over die jaren en dat daarop niet vooraf is/wordt genormeerd of gestuurd?
  • Het College maakt andere politieke keuzes, dat blijkt uit het Collegewerkprogramma en de laatste voortgangsrapportage van dat programma, dan dat op grond van het bestuursakkoord nog verwacht mocht worden.

Is het College met Westland Verstandig van mening dat de ontwikkeling van de schulden zorgen baart nu en vooral naar de toekomst met toenemende aflossing en zeker als de rentlast stijgt, ook in de wetenschap dat daartegenover in de boekhouding bezittingen staan? Wordt het tijd om daarop te gaan normeren en te sturen of is dat niet nodig of te vroeg?

Is het College met ingang van de komende begroting (2016-2019), die deze en volgende maand wordt voorbereid, voornemens om een begin te maken met normeren en sturen op de schuldenpositie? Zo ja, op welke wijze? Zo neen, waarom niet?

  • De nieuwe regelgeving die is ingegaan per 17 juli jl. noopt tot meer transparantie in de informatieverstrekking inzake een aantal financiële kengetallen, waaronder de netto schuldquote.
    Is het College bereid om de netto schuldquote van Westland gebaseerd op de jaarverslagen 2013 en 2014 te verstrekken, zodat bij de komende begroting de ontwikkeling van dit kengetal over een aantal jaren beschikbaar komt voor de Raad? Dezelfde vraag voor de jaren 2017-2019 (meerjarenbegroting)?

 

De fractie van Westland Verstandig verzoekt u de vragen binnen de daarvoor gestelde termijn schriftelijk te beantwoorden.

Hoogachtend,

Leo Geubbels
Namens de fractie Westland Verstandig

 

[1] Zie de Regeling van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 9 juli 2015, nr. 2015-0000387198, tot vaststelling van de wijze waarop kengetallen worden vastgesteld en opgenomen in de begroting en het jaarverslag van provincies en gemeenten: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2015-20619.html

[2] Zie https://vng.nl/onderwerpenindex/gemeentefinancien/financiele-positie-gemeenten/publicaties/houdbaarheidstest-gemeentefinancien

[3] Zie de website van de gemeente het bericht van 15 juni 2015: https://www.gemeentewestland.nl/actueel/nieuws/artikel/artikel/voortgangsrapportage-collegewerkprogramma-2015-2019/

[4] Schulden(positie) is het totaal van de door de gemeente aangegane leningen (looptijd minimaal 1 jaar).

[5] Zie op de website van de VNG: http://vng.nl/files/vng/pagina_attachments/2013/vng-raadgever-gemeente-let-op-uw-schuld-januari-2014.pdf

[6] Zie de website van Raadlid.nu: http://www.raadslid.nu/sites/www.raadslid.nu/files/redactie/scores_per_gemeentegrootte.pdf

Back To Top