Vragen aan het College; inzake Trias boring

Het College van Burgemeester en Wethouders
der gemeente Westland
Postbus 150
2670 AD  NAALDWIJK

Betreft: schriftelijke vragen aan het College van Burgemeester en Wethouders in het kader van artikel 26 van het Reglement van Orde voor de vergaderingen en andere werkzaamheden van de Gemeenteraad 2006 inzake garanties ten behoeve van de Trias-boring

Vraag 075 2014-2018

Edelachtbaar College,

Opmerking vooraf:

Nu uw College heeft aangekondigd vanaf een bepaalde datum geen onderhandse vragen meer te willen gaan beantwoorden ziet mijn fractie zich genoodzaakt –zoals aangekondigd- om een artikel 26-vraag te stellen over het onderwerp garantie Trias-boring. Overigens zal hierover op 30 juni een motie worden ingediend.

Tijdsplanning en verzoek snelle beantwoording:

Schriftelijke beantwoording van deze vragen gaarne ruim voor de raadsvergadering, zodat bij de behandeling van het onderwerp op 30 juni a.s. met de antwoorden rekening gehouden kan worden.

De volgende vragen:

• Het voorstel houdt in een garantstelling van 9 miljoen euro terwijl voorts ook een bedrag getrokken wordt uit de Westland Agenda van € 500.000,-. Wordt daarboven nog een financiële bijdrage door de gemeente geleverd? Uit mijn aantekeningen van de RIA op 30 april 2015 leid ik af dat ook nog een bedrag van € 350.000,– is genoemd;
• Uitgaande van deze forse financiële deelname deels in geld en deels middels een garantie vraagt onze fractie zich af of het voor de gemeente Westland allemaal niet teveel wordt: recent hebben we voor de Horticampus een geweldige financiële inspanning als gemeente moeten doen met best wel risico’s, doen we nu hetzelfde weer bij deze Trias-boring, en zijn we nog steeds van plan om twee nieuwe halve gemeentehuizen neer te zetten. De vraag is, gezien onder meer de nog steeds oplopende –meer dan begroot- schuldenlast van de gemeente, en de problematieken rondom de bij de gemeente in eigendom zijnde gronden, of de gemeente niet teveel hooi op haar vork neemt en de gemeente niet een keer moet gaan kiezen tussen zinvolle projecten (zoals de Trias-boring/Horticampus) en de zinloze projecten zoals de bouw van twee nieuwe gemeentehuizen. Zetten we alles door dan betekent dat een mogelijke forse verhoging van de schulden en het (nog) meer vooruitschuiven van de problemen. Mijn fractie denkt daarbij ook onder meer aan de recente uitgaven van ruim 3½ miljoen euro “Asbest in Wateringen” en het veel te optimistisch inschatten van de verhaalsmogelijkheden daarvan en overige recente niet begrote zaken die tot schuldverhoging leidt. Hoe denkt het College hierover?
• In het voorstel staat dat er al meer dan 60 glastuinbouwbedrijven zich bij het project hebben ‘aangesloten’; Tijdens de commissiebehandeling bleken er geen ‘harde afnamegaranties’ van die bedrijven te zijn. Gaarne meer uitleg over de huidige betrokkenheid van die 60 glastuinbouwbedrijven. In hoeverre zullen ook die glastuinbouwbedrijven participeren in (de risico’s van) het project? Stel dat de Trias-boring mislukt, hoeveel glastuinbouwbedrijven kunnen dan nog meedoen als wordt teruggegaan naar de Onder-krijtlaag?
• Is een business-case c.q. haalbaarheidsberekening uitgevoerd? Door wie en heeft validatie plaatsgevonden door een deskundig bureau? Is het bekend dat veel aardwarmteboringen geen doorgang vinden vanwege de conclusie dat de financiële resultaten onvoldoende zijn?
• Opgemerkt wordt: “nu zijn er (nog) voldoende subsidies, vooral de SDE-regeling is gunstig”. Gaarne uitleg hiervan. Is het niet juist dat de Rijksoverheid nou net steeds meer subsidies uittrekt voor dit soort projecten?
• Is het College bekend met het rapport van de Grontmij Nederland BV van 21 januari 2011 over het haalbaarheidsonderzoek Trias-boring in Oostland waarin aandacht besteed is aan vele vergelijkbare projecten in het buitenland, met name in Duitsland? Zijn meer gegevens uit buitenlandse projecten bekend en zo ja wat zijn deze resultaten? Is een dergelijk rapport ook voor deze Trias-boring opgemaakt? Is een inschatting gemaakt van de exploitatie-inkomsten, de kapitaalkosten en het bepalen van de terugverdientijd van 10 jaar? Zie hierna. De terugverdientijd wordt bepaald door het totaal geïnvesteerde vermogen en de jaarlijkse opbrengst van het project. De Grontmij rekent de terugverdientijd uit door de totale investeringen te delen door de jaarlijkse EBITDA en dat weer delen door de totale investeringssom van 16,3 miljoen. In dat geval kwam de eenvoudige terugverdientijd op 7.5 jaar te liggen. Is er ook naar de rentabiliteit van de Trias-boring een onderzoek gedaan?
• Zoals bekend zijn er voor projecten als deze, voor aardwarmteprojecten dus, bancaire ratio’s bekend ten aanzien van investeringen ten opzichte van opbrengsten in megawatts. Welke bancaire ratio’s worden in dit geval aangehouden en wijken deze af van de bancaire ratio’s zoals deze worden aangehouden in de tot nog toe bekende aardwarmteprojecten? Onze fractie heeft begrepen dat aangehouden wordt dat bij elke megawatt maximaal een investering gedaan mag worden van € 1.5 miljoen;
• Voorts is uit andere projecten in Nederland en het buitenland gebleken dat er loodneerslagrisico is, maar ook zeker een stralingsrisico van radioactief materiaal. Zijn deze risico’s in beeld gebracht daar het aannemelijk is dat hoe dieper geboord wordt die risico’s fors kunnen toenemen? Het mag natuurlijk niet zo zijn dat straks de gezondheid van de Westlandse burgers in gevaar komt door deze boring. Is daarnaar grondig gekeken? Is het mogelijk dat over deze risico’s rapporten die er wel zijn aan de Raad vooraf worden toegezonden? De reden hiervoor is dat in Duitsland de radioactiviteit een fors aandachtspunt is en vele artikelen geothermie verbonden zijn. Gaarne hier duidelijkheid over. Kan die duidelijkheid gegeven worden?
• In het voorstel staat: “Westland heeft HVC gevraagd zorg te dragen voor het beheer van een voorgenomen participatie van 45% in Trias Westland BV”. Gaarne uitleg van deze zin: wat wordt bedoeld met ‘beheer’? HVC doet zelf och niets, maar een dochtervennootschap. Juist? HVC (de dochtervennootschap) participeert in Trias Westland BV en niet de gemeente? HVC doet dat toch niet namens de gemeente Westland? Juist? Gaarne uitleg van de constructie zoals deze nu wordt voorgesteld: een dochterbedrijf van HVC leent een bedrag bij de bank, welke lening door de gemeente wordt gegarandeerd. Wat is dan 45% in het aandelenkapitaal? HVC brengt een kostenvergoeding in rekening. Aangenomen wordt dat die kosten in rekening gebracht worden bij de op te richten dochter van HVC. Juist? Ongetwijfeld is er nagedacht over de hoogte van de kosten. Hoeveel zullen die gaan bedragen? Betekent de constructie dat de winst van de HVC-dochter die bepaald wordt door het dividend van Trias Westland BV volledig aan de gemeente toekomt? Welke kosten zijn er voor het overige nog te verwachten in die HVC-dochter? Wellicht is het zinvol om deze opzet duidelijker te maken dan het nu in het voorstel verwoord is en de uitgebrachte adviezen te verstrekken?
• Uitgaande van de constructie van de dochtervennootschap is niet helemaal te volgen wat bedoeld wordt met ‘C-aandelen in HVC’. Wij nemen aan dat dat de HVC-dochter is. Belangrijk is de constatering in het voorstel dat de garantie van de gemeente er niet alleen is voor het aantrekken van de financiering door de dochter van HVC maar ook zal gelden voor het afdekken van eventuele exploitatieverliezen, nu en in de toekomst. De garantie zal dan ook niet alleen gelden ten opzichte van financiers maar ook voor het afdekken van verliezen. Hoe kan voorkomen worden dat de gemeente niet aangesproken kan worden voor verdere verliezen van Trias Westland BV/HVC-dochter?
• Wat betekent de zinsnede in het voorstel: “Indien er een alternatieve structuur wordt ontwikkeld, zal onverkort voldaan worden aan de hiervoor genoemde uitgangspunten”. Wat zijn deze alternatieve structuren?
• In het voorstel wordt aangegeven dat de glastuinbouwondernemers mede participeren in het project. Wanneer en hoe zal dat gebeuren?
• Wat gebeurt er als er tijdens de exploitatie stagnatie optreedt zoals thans bij Green Well en Trias Westland BV een aanmerkelijke investering moet doen om het water weer te laten vloeien? Hoe wordt dat geregeld?
• Het management wordt opgedragen aan HVC. Waarom niet rechtstreeks aan de gemeente?
• Opgemerkt wordt dat “Westland en HVC …. nog in overleg zijn over de definitieve vormgeving van de participatie in Trias Westland BV”. Mandaat wordt aan het College gegeven om die besluiten te nemen die nodig zijn om de garantstelling te verwezenlijken en dat is nodig om slagvaardig te kunnen handelen. Ook worden een aantal voorwaarden gesteld die vaag zijn. Kunnen die voorwaarden, zoals geformuleerd op pag. 4, niet concreter worden aangegeven? Met name bijv. het rendement van het project dient in verhouding te staan tot het risico dat de gemeente loopt. En wie garandeert het minimale rendement van 10%? De vraag is of dit niet afhankelijk is van de aardgasprijs. Ook hebben de kwekers geen CO2 meer zodat de kwekers apart moeten gaan inkopen. Juist? Deze inkoop kost circa € 0,06. Die zal in mindering moeten komen op de prijs van het water. Juist? Maakt het nog uit groenten- en bloemenkwekers en kwekers met WKK en belichting? Wordt hier vooruitgelopen op het businessplan? Waarom is dat businessplan niet verstrekt? Dat businessplan is en moet ook opgemaakt worden voordat verder gehandeld wordt?
• Hoe kan gemeente Westland voldoende invloed uitoefenen op de besluitvorming via de C-aandelen? Waarom is gemeente Westland niet gewoon aandeelhouder van Trias Westland BV? Gemeente Westland is nu toch geen aandeelhouder en hoe kan een afbouw van het aandeelhouderschap plaatsvinden?
• Scenario 1: het bedrag van de Westland Agenda van € 500.000,- komt terug als de boring succesvol is. Wat is het gevolg als dit moet worden terugbetaald door Trias Westland? Waarom is bij scenario 1 geen garantie van de gemeente nodig? Hoort niet eerst scenario 1 uitgevoerd te worden en pas daarna de garantstelling aan de gemeente gevraagd? Na een succesvolle uitvoering van scenario 1 kan een businessplan gemaakt worden. Hoe kunnen dan de gevolgen van een en ander beter beschreven worden? Wat is de temperatuur van het water? Hoe is de kwaliteit van het water, etc.? Allemaal technische gegevens die blijkbaar nu niet bekend zijn maar na uitvoering scenario 1 wel. Waarom wordt niet gekozen voor de variant om eerst scenario 1 en het verzoek om garantie te doen? Bij scenario 1 is de garantstelling van de gemeente niet nodig, enkel het bedrag van € 500.000,- uit de Westland Agenda.
• Wie draagt bij scenario 1 het risico voor de meerkosten?
• Wie betaalt het verschil tussen 12,5 en 6,9 miljoen euro bij scenario 1?
• Bij scenario 2 wordt teruggevallen op de Onder-krijtboring. Bij scenario 2 zal een apart businessplan gemaakt moeten worden. Juist? Is dat er? Immers, bij de Onder-krijtboring zullen minder afnemers gebruik kunnen maken van de aardwarmte. Niet valt in te zien dat bij scenario 2 de garantstelling van de gemeente ook echt daadwerkelijk nodig is voor de inbreng eigen vermogen HVC? Kan dat verder onderbouwd worden en waar is het bedrag van 3 miljoen euro op gebaseerd?
• Bij scenario 3 als de Trias zandsteenlaag toch voldoende vermogen levert, dient bij de kosten van 41 miljoen euro rekening gehouden te worden met de maximale garantstelling van 5,5 miljoen euro? Waarop is dat bedrag gebaseerd en kan daar een rekensom van gemaakt worden? Wie betaalt bij scenario 3 de 41 miljoen euro en welke subsidies worden daarvoor verleend?
• Hetzelfde geldt voor scenario 4. Wie betaalt het bedrag van 59 miljoen euro en waar is het maximale bedrag voor de garantie van de gemeente op gebaseerd van 8 miljoen euro?
• Hoe realistisch is scenario 4 als de Trias-boring succesvol is? Hoe aannemelijk is het dat dan een tweede boring naar onderkrijt doublet gerealiseerd wordt? Waarom gebeurt dat eigenlijk want de Trias-boring zou toch voldoende rendement moeten opleveren?
• Bij scenario 4 het staatje op pag. 5: klopt het bedrag van € 5.625.000 miljoen van HVC wel? Dit dient toch te zijn € 2.565.000 miljoen? Gaarne uitleg van de bedragen die voor de ‘project investering’ zijn opgevoerd, het aandeel eigen vermogen en de maximale garantstelling.
• Op pag. 6 wordt aangegeven dat de kosten conservatief begroot zijn. Wat wordt daarmee bedoeld? Uitgaande van de kosten van andere boringen zijn deze bepaaldelijk niet aan de te hoge kant? Zijn er kostprijscalculaties en kunnen die verstrekt worden?
• Het gaat om de garantie van het aandeel eigen vermogen. De verhoging van 8 naar 9 miljoen euro houdt dat verband met de risico’s tijdens de exploitatie?
• Op pag. 6 worden allerlei voorbehouden gemaakt wat er allemaal kan veranderen door onverwachte wijzigingen in kosten en kwaliteitseisen en ook de banken kunnen meer vermogensinbrengen eisen. Het College vraagt nu om onder alle omstandigheden, ook in dergelijke omstandigheden, tijdig te kunnen besluiten. Gaat dit niet te ver en kan op die wijze de Raad toch wel voldoende controleren? Het kan toch niet zijn om 1 miljoen euro extra garantie te vragen, voor het geval dat?
• Gaarne uitleg van de tweede alinea op pag. 7 over de risico’s van de gemeente tijdens de constructiefase. In alle scenario’s zal het toch anders uitpakken. Is dat juist? De risico’s tijdens de exploitatiefase kunnen toch niet zijn het wegvallen van verminderde afname van warmte daar dit ‘keihard’ geregeld wordt met de afnemers en hetzelfde geldt natuurlijk voor het risico van andere energiebronnen. Als er 60 afnemers afnemen dan zullen ze dat toch gedurende een langere periode gaan doen?
• Niet alleen in geval van faillissement van Trias Westland BV zal de garantie kunnen worden aangesproken? De garantie wordt toch afgegeven ter afdekking van financiering en de exploitatie?
• Gaarne uiteenzetten hoe de maximale schade tussen de 6 en 9 miljoen euro zal zijn? Bij problemen door stilvallen, kan het toch zijn dat er extra bedragen moeten worden ingebracht om de oorzaken weg te nemen? Dat komt toch bovenop de garantie? Juist of niet juist?
• Aangegeven wordt dat stagnatie tijdens de exploitatie nagenoeg nihil is. De huidige problemen bij Green Well tonen aan dat dat niet geval is. Juist? Weliswaar is daar sprake van een tijdelijk uitval maar op dit moment is nog niet zeker wanneer herstel plaatsvindt en hoeveel het herstel gaat kosten;
• Welke buffers worden gevormd voor calamiteiten?
• Op pag. 7 wordt melding gemaakt van een ‘goede business case met aanvaardbare terugverdientijd’. Kan dit worden uitgelegd en kunnen de cijfers verstrekt worden?
• De conclusie dat de inschatting dat het risico dat Westland wordt aangesproken op de garantieverplichting is zeer beperkt is, lijkt toch een slag in de lucht gezien de risico’s die eerder in het voorstel zijn opgenomen? Gaarne nadere uitleg van de terugverdientijd van 10 jaar. Hoe is deze opgebouwd? Hoe is deze berekend?
• Wanneer vervalt de garantie die door de gemeente is afgegeven?
• De wethouder heeft tijdens de commissievergadering uiteengezet dat ook al zouden er grote verliezen geleden worden in Trias Westland BV dat voor het dividend van Westland Infra niets uitmaken. Gaarne uitleg hiervan. Eventueel cijfervoorbeelden geven aan de hand van de financiële situatie bij Westland Infra.
• Ligt er geen gevaar op de loer nu de besluiten van de Raad van Commissarissen bij Westland Infra genomen moeten worden met een absolute meerderheid? De andere gemeente in Midden-Delfland zal toch haar belangen bij Westland Infra willen veiligstellen. Juist? Kan het College daarop ingaan en ook aangeven dat Midden-Delfland akkoord gaat met de betrokkenheid van Westland Infra bij Trias Westland BV? Heeft Midden-Delfland aan die deelname geen voorwaarden gesteld?
• Geen staatssteun is er als HVC een garantstellingsprovisie aan de gemeente gaat betalen. Echter, HVC zal die garantstellingsprovisie ook weer ten laste leggen van exploitatie van Trias Westland BV, zodat de gemeente grotendeels daar zelf ook weer aan meebetaalt. Is dat meegenomen in het advies?
• Op pag. 8 wordt onder het hoofdstukje ‘Financiën’ aangegeven dat de financiële omvang van het Triasproject 60 miljoen euro maximaal is. Waarom wordt hier niet ook nader ingegaan op de scenario’s 1 t/m 4 zoals die eerder zijn aangegeven?
• Nu geen hypotheekstelling mogelijk is, is het wel de vraag welke zekerheden de gemeente van HVC dan wel Trias Westland BV krijgt voor de garantstelling. Kan al vooruit gelopen worden op de nadelige invloed op de weerstandsvermogen bij het doorgaan van de garantstelling?
• Het risico wordt ingeschat op 10%. Waarop is dat gebaseerd? Gaarne berekening en onderbouwing daarvan geven!
• Kunnen de adviezen, zoals deze op pag. 9 zijn aangegeven, verstrekt worden?
• Waarom is er haast geboden nu de eerste boring van scenario 1 gewoon toch kan plaatsvinden omdat de financiën daarvoor al voorhanden zijn? De eerste proefboring kan toch plaatsvinden zonder dat de garantie door de gemeente gegeven wordt? Waarom nu dan al beslissen op die garantie?
• Naar aanleiding van de proefboring kan een business case worden opgemaakt en kunnen leningen geregeld worden. Dan pas is toch de garantie van de gemeente nodig?
• Lijkt het niet beter om de proefboring onderdeel te laten zijn van het haalbaarheidsonderzoek en dat pas na afronding van dat onderzoek de business case wordt opgemaakt? Is het in dit geval niet zo dat we met geld van de burgers werken en als het fout gaat dat zich serieuze problemen voordoen. Lijkt het daarom niet goed om eerst de proefboring te laten doen en daarna pas met een grotere mate van zekerheid de garanties te geven?
• Moet deze garantie ook niet gezien worden in het licht van de oplopende gemeenteschuld en moeten we daardoor niet kritisch zijn op het doen van investeringen omdat de gemeente de miljoenen niet zo maar op de plank heeft liggen maar als het fout gaat de gelden echt ook zelf moet gaan lenen?
• Is de mogelijkheid van splitsing -scenario 1 eerst en dan pas go-nog go van het project onderzocht en zo ja, waarom is daarvoor niet gekozen?
• De urgentie, zoals deze in het voorstel wordt geformuleerd, doet zich toch niet voor, althans valt zonder nadere toelichting niet in te zien. Is dat juist?

Deze vragen wil onze fractie dus gaarne schriftelijk voor de raadsvergadering beantwoord zien.

Uiteraard bestaat bij de fractie ook bereidheid om naast de schriftelijke beantwoording van deze vragen nog een keer een onderhoud te hebben met de heer Dion van Steensel. Helaas, door omstandigheden kon de eerder geplande afspraak met hem niet doorgaan. We willen te allen tijde de vragen wel beantwoord hebben.

De fractie van Westland Verstandig verzoekt u de vragen ruim voor 30 juni a.s. schriftelijk te beantwoorden.

Hoogachtend,
u.e.a.,

P.J.L.J. Duijsens
Namens de fractie Westland Verstandig